تربت حضرت معصومه(س) دارالشفای عاشقان دلسوخته است

به گزارش خبرنگار مهر، حضرت فاطمه معصومه(س) خواهر امام هشتم شیعیان در دهم ربیع الثانی سال 201 هجری قمری در حالی که اشک در دیده و غم دوری برادر به دل داشت، دار فانی را وداع گفت.

برکات حضرت معصومه(س) در شهر قم و تأثیر این شهر بر کل ایران آنچنان مهم بوده و هست که سالها دل و دیده میلیونها زائر و جهانگرد را به خود مشغول داشته است.

این تأثیر نه تنها براى زائران مشتاقى که از راههاى دور به عشق زیارت مرقد مطهر این دخت عصمت و یادگار امام موسى(ع) با ارادت خالصانه به این مکان مقدس مى‏ شتابند ملموس است، ‏بلکه حتى براى کسانى که با انگیزه‏هاى غیر مذهبى وارد این مکان شده‏ اند و یا از این دیارعبور کرده‏اند، پرجاذبه و شگفت ‏انگیز بوده است.

در عظمت و شکوه ظاهرى این بارگاه مقدس، حقیقت و معنویت ‏خاصى نهفته است که ناخود آگاه هر بیننده ‏اى را به سوى آن متوجه ساخته و دل و دیده ‏اش را صید مى‏ کند.

نام  آن حضرت "فاطمه" و مشهورترین لقبش، "معصومه" است که از سوى امام رضا(ع) به ‏این بانو اعطا شده است.

القاب حضرت معصومه(س)

لقبهای آن بانوی بزرگ معصومه، کریمه، اهل بیت، طاهره، حمیده، رشیده، تقیه، نقیه، رضیه، مرضیه، سیده و اخت الرضا(س)، سیده نساء العالمین و همچنین محدثه و عابده از صفات و القابی است که برای آن بانوی بزرگ عنوان شده است.

ستایش حضرت معصومه(س) توسط امام موسی الکاظم(ع)

فاطمه معصومه(س) با استفاده از محضر پدر و برادر معصوم و مادر پارسا و عالمش به چنان مقام علمی دست یافت که در ایام نوجوانی با بسیاری از معارف اسلامی آشنا بود.

روزی جمعی از شیعیان به مدینه آمدند تا سئوالات دینی خویش را به امام کاظم(ع) عرضه کرده و با جوابهای درست به شهر خود باز گردند. متأسفانه امام هفتم(ع) در سفر بود و امام رضا(ع) هم در مدینه حضور نداشت. شیعیان از اینکه سئوالهایشان بی پاسخ مانده بود، بسیار اندوهگین شده و به ناچار راه بازگشت در پیش گرفتند. حضرت معصومه(س) که به اندوه مسافران آگاهی یافت، سئوالهایشان را که به صورت نامه ای تهیه شده بود، گرفته و به آنها پاسخ داد. شیعیان با شادی وصف ناپذیری مدینه را به قصد دیار خویش ترک کردند. در بیرون مدینه با امام کاظم(ع) مواجه شده و آنچه که در منزل ایشان گذشته بود به اطلاع حضرت(ع) رساندند. امام پاسخ دختر گرامیش را خواند و با جمله ای کوتاه، شاگرد مکتبش را اینگونه ستود "پدرش به فدایش".

حضرت فاطمه معصومه(س) در همان سنین کودکى به علت شهادت امام کاظم(ع) تحت مراقبت و تربیت حضرت على بن موسى الرضا(ع) قرار گرفت.

در سال ۲۰۰هجری در پى اصرار و تهدید مأمون عباسى سفر تبعید گونه حضرت رضا(ع) به مرو انجام شد و آن حضرت(ع) بدون این که کسى از بستگان و اهل بیت خود را همراه ببرند راهى خراسان شدند.

هجرت خواهر امام رضا(ع) از مدینه به سوی مرو

یکسال از سفر امام هشتم(ع) به مرو گذشت. خاندان پیامبر(ص) در مدینه روزها بود که از دیدار آن عزیز محروم شده بودند و حتی جرعه از مهربانیها و عنایتهای امام خود ننوشیده بودند. دیگر چیزی جز زیارت سیمای نورانی امام رضا(ع)، دل غمدیده آنها را آرام نمی کرد.

فاطمه معصومه(س) نیز کاسه صبرش لبریز شده بود و مانند خواهران و برادران خود در فراق برادر بزرگوارش امام رضا(ع) بی تابی می کرد.

می گویند در همان روزها امام رضا(ع) نامه ای خطاب به فاطمه معصومه(س) نوشته بود و آن را توسط یکی از خدمتگزارانش به مدینه منوره فرستاد. امام رضا(ع) به آن نامه رسان دستور داد که در هیچ منزلی توقف نکند تا در زمان کوتاهی نامه را به مدینه برساند.

آن بزرگوارهمچنین نشانی خانه پدرش را که خواهر گرامی اش هم در آنجا زندگی می کرد به خدمتگزارش داد تا او از کس دیگری سراغ خانه امام کاظم(ع) را نگیرد.

پیک حضرت به سرعت خود را به شهر پیامبر(ص)، مدینه منوره رساند و بر اساس دستور ایشان نامه را به فاطمه معصومه(س) داد، اگر چه از محتوای آن نامه با ارزش اطلاعی در دست نیست اما هر چه بود شوق دیدار امام رضا(ع) را در دل نزدیکان ایشان بیشتر کرد. فاطمه معصومه(س) و گروهی از براداران و برادرزادگان امام تصمیم گرفتند تا به مرو رفته و به محضر امام رضا(ع) شرفیاب شوند.

آنها به سرعت بار سفر بستند و کاروانی تشکیل دادند. آب و آذوقه ای فراهم آوردند و با دنیایی از امید شهر پیامبر خدا(ص) را به قصد مرو ترک کردند.

حضرت فاطمه معصومه(س) نگین درخشان قافله

در میان قافله حضرت فاطمه معصومه(س) چون نگینی می درخشید. آن بانوی عزیز را پنج تن از برادرانش به نامها فضل، جعفر، هادی، قاسم و زید و تعدادی از برادرزادگان و گروهی از غلامان و کنیزان همراهی می کردند.

کاروان عاشقان امام رضا(ع) به پیش می رفت و جز توقفهای ضروری برای نماز، غذا و استراحت، لحظه ای از حرکت باز نمی ایستاد. تپه ها و کویرها و ریگزارهای حجاز را یکی پس از دیگری پشت سر می گذاشت و از مدینه روز به روز دورتر می شد.

سفر کردن در بیابانهای حجاز آنقدر دشوار بود که گاه حتی شتران پرتوان را هم به زانو در می آورد تا چه رسد به مسافرانی که باید تا مرو می رفتند اما نور امیدی که در دل اهل کاروان می تابید آنها را به ادامه سفر دلگرم می کرد و آنان همراه باد و طوفانی که در بیابان می وزید به پیش می تاختند.

در آن روزگار، خطر حمله دزدان هر مسافری را تهدید می کرد و او را با مشکلات فراوانی روبرو می ساخت. اگر آنها به قافله ای حمله می بردند، دیگر امیدی به ادامه سفر نبود. کمترین آسیبی که به مسافران می رساندند غارت اموال، جواهرات و حیوانات آنان بود. وگرنه گاه کاروانیان را هم از دم تیغ خود می گذراندند. این خطر" فاطمه معصومه(س)" و همراهانش را نیز تهدید می کرد. ولی آنها با توکل بر خدای بزرگ به راه خود ادامه می دادند و گام به گام به مقصد نزدیکتر می شدند.

روزها و شبها یکی پس از دیگری می گذشت و کاروان زائران امام رضا(ع) کویر بی آب و علف حجاز را پشت سر می گذاشتند. چیزی تا رسیدن به خاک ایران نمانده بود. رنج سفر"فاطمه معصومه(س)" را بسیار آزار می داد. برای بانوی جوانی مانند او، پیمودن این مسیر ناهموار بسیار سخت و طاقت فرسا بود. با این همه دیدار برادر آنقدر نزد او ارزش داشت که حاضر بود حتی صدها برابر این رنج و سختی را هم به خاطر آن تحمل کند.

او پیوسته در راه، چهره زیبای امام رضا(ع) و حوادث تلخ و شیرین روزهای حضور ایشان در مدینه را به یاد می آورد و از اینکه می دید به زودی چشمش به جمال برادر روشن خواهد شد، بسیار خوشحال بود.

مرحله دشواری از سفر پایان پذیرفت و سرانجام کاروانیان به سرزمین ایران رسیدند. آنها روزهایی را نیز در خاک ایران به سفر پرداختند و شهرها و روستاهای آن را یک به یک پشت سر گذاشتند.

ورود حضرت معصومه(س) و همراهانش به شهر قم

سرانجام حضرت معصومه(س) و همراهان آن بزرگوار،‌ در 23 ربیع الاول سال 201 هجری قمری وارد شهر قم شدند و مورد استقبال گرم اهالی شهر قرار گرفتند. مردم از ورود دختر امام هفتم(ع) به دیار خود بسیار خوشحال شدند.

"موسی بن خزرج" مأمور پذیرایی از حضرت فاطمه معصومه(س) ‌و همراهانش شد. او وضع مالی خوبی داشت و خانه بزرگی نیز دراختیارش بود. برای همین با کمال میل مسئولیت پذیرایی از میهمانان را عهده دار شد.

او همچنان که افسار شتر"حضرت معصومه(س)" را در دست داشت، آنها را به سوی خانه خود راهنمایی کرد. موسی بن خزرج با خوشحالی تمام به خدمتگزاری مسافران خسته مدینه مشغول شد و به سرعت وسایل مورد نیاز آنان را برایشان فراهم ساخت.

"‌بیت النور"؛ عبادتگاه نگین درخشان قم

حضرت معصومه(س) در خانه "موسی بن خزرج" عبادتگاهی برای خود مهیا کرد تا در آنجا به راز و نیاز با خدای بزرگ بپردازد و دردهای جانسوز خود را با معبود خویش در میان بگذارد و از او برای تحمل رنجها یاری بجوید. این عبادتگاه هنوز باقی مانده و "‌بیت النور" نام گرفته است.

بیماری دختر گرامی امام کاظم(ع)، همراهان بانو و اهالی قم که افتخار میزبانی از او را داشتند سخت ناراحت کرده بود. اگر چه آنها از هیچ کوششی برای مداوای میهمان عزیز خویش کوتاهی نمی کردند،‌ اما حال او روز به روز بدتر می شد چرا که بیماری در تمام جسم شریفش ریشه کرده بود و سرانجام زائر امام رضا(ع) در دهم ربیع الثانی 201 هجری قمری چشم از جهان فرو بست.

مردم  قم در این مصیبت عزادار شده و در نهایت ناباوری از درگذشت مظلومانه بانو، ‌به سوگ نشستند.

دفن شفیعه روز جزا با حضور مردان سبزپوش

بعد از وفات شفیعه روز جزا آن بانوی بزرگوار را غسل داده و کفن کردند، سپس به سوی قبرستان "بابلان" تشییع کردند، ولی به هنگام دفن آن بزرگوار به خاطر نبودن محرم، آل سعد دچار مشکل شدند و سرانجام تصمیم گرفتند که پیرمردی به نام "قادر" این کار را انجام دهد. ولی قادر و حتی بزرگان و صلحا شیعه قم هم، لایق نبودند عهده دار این امر مهم شوند؛ ‌چرا که معصومه اهل بیت را باید امام معصوم به خاک سپارد. مردم منتظر آمدن "آن پیرمرد صالح" بودند که ناگهان دو سواره سبز پوش از جانب قبله آمدند و وقتی به نزدیک جنازه رسیدند، پیاده شده و بر جنازه نماز خواندند و جسم پاک ریحانه رسول خدا را در داخل سردابی که از قبل آماده شده بود، دفن کردند و حتی کلمه ای حرف نزدند و رفتند، کسی هم آنها را نشناخت.

به قول یکی از بزرگان هیچ بعید نیست که این دو بزرگوار، امامان معصومی باشند که برای این امر مهم  به قم آمدند. پس از پایان رسیدن مراسم دفن، موسی بن الخزرج سایبانی از حصیر و بوریا بر قبر شریف آن بزرگوار برافراشت و این سایبان برقرار بود تا زمانی که حضرت زینب دختر امام جواد(ع) وارد قم شد و قبه ای آجری بر آن مرقد مطهر بنا کرد.

پاداش زیارت حضرت معصومه(س) واجب شدن بهشت است

پیشوایان ما زیارت این بانوی بزرگوار را به شیعیان خود سفارش کرده اند و برای آن پاداش و اجر بسیاری بیان
کرده اند و در این زمینه به احادیثی از سه امام معصوم اشاره می شود.

امام صادق(ع): به زودی بانویی به نام "فاطمه" از تبار من در قم دفن می شود. هر کس او را زیارت کند بهشت بر او واجب خواهد شد.

امام رضا(ع): هرکس او را زیارت کند بهشت از آن اوست.

امام جواد(ع): هر کس عمه مرا در قم زیارت کند بهشت از آن اوست.

شباهت دو بانوی گرانقدر الهی و آسمانی

در میان خواتین با جلالت و بانوان بیت رسالت و امامت، دو بانوى آسمانى‏ اند که از جهات گوناگون شبیه به یکدیگرند و وجه شباهت و قدر مشترک بین آن دو فراوان است. آن دو بزرگوار، یکى حضرت زینب کبرى(س) عقیله‏ بنى‏هاشم و دیگرى حضرت فاطمه‏ معصومه(س) است.

1- هر دو سرافرازند که دختر امام معصوم و آسمانى‏ اند. زینب کبرى(س) دخت بلند اختر حضرت امیرالمؤمنین(ع) و حضرت معصومه(س) دخت والاگهر حضرت موسى‏ بن جعفر(ع) است.

2- هر دو بزرگوار مفتخرند که خواهر امام معصوم ‏اند. یکى خواهر دو حجت خدا، حسن و حسین(ع) و دیگرى خواهر حضرت على‏ بن ‏موسى‏الرضا(ع) است.

3- هر دو بانوى خاندان وحى، افتخار دارند که عمه امام معصوم هستند؛ یکى عمه امام زین ‏العابدین(ع) و دیگرى عمه حضرت جوادالائمه(ع) است.

4- هر دو مورد تقدیس و تکریم امام معصوم قرار گرفته و حجت بالغه الهى زبان به مدح و ثناو ستایش آن دو گوهر گرانبها گشوده است.

5- هر یک از این دو بانوى بزرگ اسلام، مورد تعظیم و احترام سه امام مفترض ‏الطاعه قرار گرفته ‏اند؛ حضرت زینب(س) از ناحیه پدر بزرگوارشان امام علی(ع) و از سوى برادرشان امام حسین(ع) و از ناحیه ‏برادرزاده شان حضرت امام زین‏العابدین(ع) مورد ستایش قرار گرفتند و حضرت معصومه(س) نیز از ناحیه جد بزرگوارشان حضرت امام صادق(ع) و از جانب برادر گرانقدرشان امام رضا(ع) و از سوى فرزند برادرشان حضرت جوادالائمه(ع) مورد مدح و ثنا واقع شده‏اند.

6- هر کدام از این دو بانوى با جلالت، شدت علاقه نسبت به برادر عزیز و والامقام خود داشتند؛ حضرت زینب(س) نسبت به امام حسین(ع) و حضرت معصومه(س) نسبت به امام رضا(ع) بوده.

7- هر دو معظمه به خاطر علاقه به برادرشان، خانه و زندگى خویشتن را رها کرده، وطن را ترک گفتند و رنج سفر را بر خود هموار کردند؛ حضرت‏ زینب(س) از مدینه به عراق و بالاخره به شام رفتند و حضرت معصومه(س) از مدینه به ایران و بالاخره در سرزمین قم رحل اقامت افکندند.

8- هر دو بانوى بزرگوار، زادگاه شان مدینه، ولى مدفنشان نقطه ‏اى دور از زادگاه شان است؛ حضرت زینب(س) در شام یا مصرعلى المشهور و حضرت معصومه(س) در ایران و شهر مقدس قم بوده است.

9- مدفن و مضجع هر یک از این دو بانوى بهشتى، زیارتگاه عاشقان و علاقمندان خاندان پیغمبر است و مرقد مطهر و منور هر یک از آنان، دلدادگان بى ‏شمار دارد و مردم مسلمان حتى از شهرهاى دور براى زیارت آنها با تمام اشتیاق سفر کرده، به تشرف به اعتاب مقدسه آنان فخر و مباهات مى‏ کنند.

10- هر کدام از این دو مکرمه، دو محل زیارت دارند. حضرت زینب(س) در مصر و در شام و حضرت معصومه(س) در بیت النور، محل اقامت و عبادتشان "مدرسه ستیه" و دیگر مدفن مقدس و حرم مطهر آن بانوى با جلالت است.

سلاله عشق

زمانی که این بانوی کرامت، محبوبه رضا، معصومه موسی(ع) عروج کرد و یک دنیا اشک و رحمت نصیب قم شد. از آن پس دلهای هزاران شیعه به ضریح زیبا و با صفای حضرت فاطمه معصومه(س) گره خورد و شیعیان هرچه دلتنگی از فقدان مزار بی بی حضرت فاطمه(س) در دل نهفته دارند، اینجا و در کنار بارگاه نورانی این سلاله عشق صمیمانه با حضرت معصومه(س) در میان می گذارند. چه بسا دلهایی که از داغ زهرا(س) سوخته است و برای تسلی خاطر دل در گرو این بارگاه نورانی دارند.

شاعری دلسوخته کلامی زیبا را در این حال و هوا به واژه کشیده است:

آن قبر که در مدینه شد گم                             پیدا شده در مدینه قم

...............................

گردآوری: مریم نادری